Związek Literatów Polskich jest zawodową organizacją pisarzy. Jego członkowie, w swojej twórczości i działalności, nawiązują do humanitarnych tradycji myśli ogólnoludzkiej, które w kulturze polskiej zawsze były zespolone z troską o dobro kraju i narodu. Kontynuacja tych tradycji oraz wszechstronny rozwój współczesnej literatury polskiej stanowią przedmiot starań i pracy wszystkich członków i władz Związku Literatów Polskich.
-----------------------------------------------------------------------------------
Prof. Wojciech Furman: "Krajobrazy z Oddziału ZLP w Rzeszowie
Regulamin konkursu organizowanego przez Fundację Kulturalno- Artystyczną „Testudo” w Lublinie działającej przy Wojewódzkim Ośrodku Kultury w Lublinie nawiązywał do klimatu turystycznego – tematyką górską, marynistyczną, kulturoznawczą, patriotyczną także lokalnie do regionu lubelskiego. Przez wzgląd na osobę patrona konkursu, mile widziane były wiersze poświęcone Bieszczadom.
Na podstawie werdyktu Jury w składzie: Tomasz Kowalczyk, Józef Bilski, Jeremi Jastrzębski z dnia 29 XI 2021 r. II nagrodę w konkursie otrzymała Maria Stefanik z Żarnowca za wiersz: Rzeka Bug.
W załączeniu: werdykt Jury i nagrodzony wiersz.
(R)
W grudniowym numerze „Akantu” (Bydgoszcz 2021) ogłoszono wyniki XXI Agonu Poetyckiego O Wieniec Akantu. Jury pod kierunkiem redaktor naczelnej pisma, Jolanty Baziak, oceniło wiersze zainspirowane hasłem „Słońce … A jednak zawsze”. Przyznano trzy główne nagrody i dwa wyróżnienia. III nagrodę otrzymał członek rzeszowskiego Oddziału ZLP, Mieczysław Arkadiusz Łyp. Nagrodę I zdobył Juliusz Rafeld z Bydgoszczy, a II Tadeusz Charmuszko z Suwałk. Nagrodzone utwory możemy przeczytać w ww. miesięczniku. Ukażą się one także w pokonkursowym almanachu wraz z innymi wyróżniającymi się artystycznie wierszami nadesłanymi na konkurs.
adec
Fotorelacja z prezentacji tomiku wierszy Rozmowa z rzeką Teresy Paryny, która odbyła się 19 listopada 2021 r. w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu.
Informujemy, że nasza koleżanka Izabela Zubko zostałam laureatką Międzynarodowej Nagrody Literackiej „Złote Pióro Rusi 2021” („Золотое перо Руси”)! Otrzymała ona nagrodę honorową w kategorii „poezja” między innymi za zbiór „Świat wygasłych lamp” w autorskim tłumaczeniu na język rosyjski, korekta Natalia Miżygórska.
Gratulujemy!
Każdy, kto interesuje się sztuką, powinien dotrzeć do wydawnictwa Oddziału Związku Literatów Polskich w Rzeszowie pod tytułem „Krajobrazy”. Profesjonalnie wydana pozycja zawiera mnóstwo materiałów z dziedziny literatury, fotografii i malarstwa. Walory estetyczne potęgują odpowiednio dobrane kolory. Czasem może zbyt „ostre”, ale właśnie one podkreślają smak i artyzm przedstawianego krajobrazu, pracy malarskiej czy szkicu. Nawet przypadkowy czytelnik znajdzie temat, który go zaintryguje i zainteresuje. Niewątpliwie czasopismo spełnia całkowicie swoje zadanie promując twórczość miejscowych artystów. Jednak daje się zauważyć, że w każdym numerze poruszane są wątki związane z innymi regionami Polski. Dotyczą przede wszystkim zasłużonych artystów lub grup artystycznych. Myślę, iż redagowanie takiego czasopisma sprawia przyjemność i satysfakcję, ale też wiąże się z wieloma godzinami pracy, szperaniem w materiałach źródłowych i pozyskiwaniem funduszy. Dlatego chwała ludziom, którzy poświęcają swój czas, aby przybliżyć społeczeństwu sztukę przez wielkie S i podkreślają jej znaczenie w życiu człowieka. Szczególne wyrazy uznania kieruję do Mieczysława A. Łypa, który dba o szatę graficzną wydawnictwa, jak również o spójność treści i formy z przedstawianymi tematami, pracami artystów oraz ich dokonaniami.
Edmunda Bodanka, Radomsko
Drogi Panie Mieczysławie! Serdecznie dziękuję za "Krajobrazy"; nie tylko dlatego, że są w nich wzmianki o mnie. Gratuluję znakomitych wierszy - czytałem parokrotnie - takich, jak Lamentacje, W moim ogrodzie, Ulica Karpaty. Dziękuję osobno za dołączony wiersz Między latem a jesienią. Podziwiam Pańską wenę twórczą i życzę nadal pasji tworzenia poezji, która - obok sztuk wizualnych - jest dla Pana (tak sądzę) źródłem i sensem istnienia. Pozdrawiam serdecznie, prosząc o przekazanie pozdrowień Małżonce, której ciekawe eseje (zamieszczone w "Krajobrazach") również czytam.
Z wyrazami szacunku. Gustaw Ostasz
Ukazał się kolejny numer rocznika „Krajobrazy” redagowany przez zespół pod kierunkiem Mieczysława A. Łypa. Udostępniony on został 24 września 2021 roku, dokładnie w dzień dwusetnej rocznicy urodzin Cypriana Kamila Norwida, wybitnego poety, pisarza, malarza i rysownika. Jako pierwsi otrzymali go z rąk naczelnego redaktora uczestnicy rzeszowskiego koncertu piosenki literackiej. Jest to wydawnictwo znane w środowisku literackim. W obecnym numerze znalazły się rozmowy z artystą ludowym Józefem Drewniakiem z Futomy, z Cezariuszem Kotowiczem, pierwszym kierownikiem BWA w Rzeszowie. Są wiersze, m.in. Zdzisławy Górskiej, Haliny Kurek, Małgorzaty Lipeckiej, Mieczysława A. Łypa, Teresy Paryny, Edyty Pietrasz, Wiktora Bochenka, Stefana Żarowa, Małgorzaty Żureckiej, Ryszarda Mścisza, Zdzisława Pękalskiego, Marii Stefanik, Andrzeja Szypuły oraz fotografie i obrazy. Jest wiele opisanych zdarzeń literackich, wspomnień i recenzji różnych ciekawych materiałów, szczególnie o Julianie Przybosiu. Pisząc o tym numerze opracowania literackiego nie sposób nie podkreślić wielkiej staranności jego wydania. Wszystko opatrzone jest pięknymi zdjęciami.
Mieczysław Arkadiusz Łyp, poeta, krytyk literacki, edytor, fotografik, promotor kultury i sztuki Podkarpacia, były prezes rzeszowskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Autor wielu zbiorów wierszy, w tym „Autorskich Zeszytów Poetyckich” oraz roczników „Krajobrazy”. Laureat Złotego Pióra (1992, 2010) i wielu wojewódzkich oraz ogólnopolskich konkursów poetyckich.
Stanisław Rusznica
Po raz kolejny został wydany nowy rocznik „Krajobrazów”, związany z Oddziałem ZLP w Rzeszowie, zredagowany i opracowany literacko przez członka Oddziału, Mieczysława A. Łypa. Zawarte w nim treści dotyczą roku 2020, z licznymi odniesieniami do wcześniejszych dokonań w zakresie literatury i sztuki. I tak na pierwszej stronie okładki, znakomicie dopracowanej kolorystycznie, znalazła się reprodukcja obrazu znanego rzeszowskiego malarza, Alfreda Kuda. Reprodukcja obrazu malarza mieszkającego w Przemyślu, Cezariusza Kotowicza, została umieszczona na przedostatniej stronie, a pozostałe dwie strony okładki zawierają zdjęcia wydawnictw, upamiętniających poetę Juliana Przybosia i malarza, Franciszka Frączka.
Całość „Krajobrazów” jest bogato zdobiona starannie dobranymi reprodukcjami obrazów takich malarzy, jak Jolanta Jakima-Zerek, Józef Mehoffer, Maria Pruchnicka, Cezariusz Kotowicz, Janina Ożóg-Czarnowska, Wojciech Weiss, Cezary Kotowicz, Teresa Paryna, Uta Przyboś, Julia Jaskuła. Czytelnik znajdzie też tu wiele barwnych zdjęć różnych autorów, które nie tylko ilustrują przedstawiane tematy, ale też generują różnorodne nastroje.
Zgodnie z tradycją treść numeru podzielona została na rozdziały, jednak ich układ jest nieco inny niż zazwyczaj. Bieżąca sytuacja skłoniła redakcję do umieszczenia na początku rozdziału I – Covid 19. Zostały tu zebrane wiersze (i dwa fragmenty prozatorskie), poświęcone emocjom i przemyśleniom z czasu zarazy. Obciążenie pandemią skłoniło autorów do szukania antidotum – przede wszystkim na lęki i depresję.
Rozdział II – Rozmowy – w różnorodnych formach literackich przedstawia sylwetki profesjonalnych malarzy i ludowego artysty rzeźbiarza Józefa Drewniaka z Futomy, a w rozdziale III – Poeci z Podkarpacia – swoje liryki (o zróżnicowanej tematyce) prezentują poeci z regionu oraz zafascynowany Gdańskiem zamieszkały w nim poeta i fotograf – Lesław Urbanek.
Jednak dominują w numerze dwa rozdziały, IV i V, zajmujący w sumie około 60 stron (na 104 strony całości).
W części IV odbiorca może poznać najbardziej aktualne wydarzenia artystyczne. W krótkich anonsach zostały zrelacjonowane spotkania literackie Oddziału ZLP w Rzeszowie, promocje najnowszych tomików, wybór nowych władz Oddziału ZLP w Rzeszowie, obchody rocznicowe związane z Julianem Przybosiem, wspomnienia tych, którzy odeszli.
Tytuł rozdziału V w pełni odzwierciedla jego treść: Wspomnienia, szkice, artykuły, recenzje. Mieszczą się tu wspomnienia, recenzje zarówno poezji, jak i prozy przede wszystkim twórców z Oddziału ZLP w Rzeszowie, ale też szkice, związane z twórczością i biografią Juliana Przybosia, czy komentarze, poświęcone na przykład dziejom rodu Lubomirskich z Głogowa Małopolskiego, świeżo wydanej książce autorstwa Roberta Borkowskiego.
Różnorodność tematów i form literackich zawartych w „Krajobrazach” 2020 nie tylko może zainteresować odbiorcę, ale jest także świadectwem bogactwa kulturowego regionu, intensywnego rozwoju literatury i sztuki (w tym zwłaszcza malarstwa czy rzeźby) – ważnych dokonań środowiska mimo szalejącej pandemii i katastrofalnego stanu finansowego większości instytucji kultury.
Należy też podkreślić staranność edytorską i dbałość o szatę graficzną wydawnictwa. Reprodukcje obrazów, różnorodne zdjęcia w żywych kolorach to nie tylko dokumentacja czy ilustracja poszczególnych zjawisk literackich. To także impuls, mający wywołać u odbiorcy przypływ energii, ale i dać mu też chwilę odpoczynku od „zgiełku świata”. Dotyczy to zwłaszcza wysmakowanych pejzaży, zdjęć ptaków czy kwiatów, a nawet spokojnych i nastrojowych fragmentów dalekich miast.
Adam Decowski
Kolejne wydanie „Krajobrazów” zachwyca nie tylko atrakcyjną oprawą malarską i zdjęciową, ale też zamieszczonymi szczodrze tekstami. Mnie cieszy czuły, stale wyczuwalny puls dotykający bliskiej mojemu sercu nowatorskiej z ducha i artystycznego wyrazu tradycji Juliana Przybosia.
Tu odsyłam zwłaszcza do przeciekawego zwierzenia Uty o ojcu, ujawniającego – z nutą osobistego przejęcia – nieznane szczegóły z Jego życia, podejścia do środowiska literatów i samej literatury.
To, co częstokroć w Rzeszowskiem odnajduję, jest wspaniałą i piękną kontynuacją przesłań Mieczysława Łypa, który swoimi lirykami związanymi z poezją Przybosia zaznaczył się szeroko w kraju. Kilkakrotnie pisałem o jego tomach z uznaniem popartym szczegółowym uzasadnieniem.
Tym razem jego wiersz z innej tematycznie bajki pt. W moim ogrodzie nie powinien zbyt długo czekać na kompozytora, by mógł rozbrzmieć także w licznych innych ogrodach wyobraźni.
Gratuluję rozmachu i pomysłowości!
Stanisław Nyczaj
W dniu 22 października 2021 r. odbyła się doniosła uroczystość nadania miejscowemu Ośrodkowi Kultury imienia Bronisławy Betlej (1928 - 2017) wybitnej poetki, prozatorki, członkini ZLP O/Rzeszów w latach: (1993 – 2017). Stosowną uchwałę podjęli Radni z Jedlicza na sesji w 2020 r. na podstawie wniosku Związku Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie złożonego w 2019 r. Zaproszonych gości, rodzinę, przedstawicieli władzy, stowarzyszeń i mieszkańców przywitał dyrektor jedlickiego GOK, Zygmunt Jerzyk.
Głównym punktem uroczystości było odsłonięcie pamiątkowej tablicy w siedzibie GOK w Jedliczu przy ul. Tokarskiego, którego dokonali: Elżbieta Betlej córka Bronisławy Betlej, Julian Szmyd jeden z fundatorów i ks. Tadeusz Dec proboszcz parafii w Jedliczu. Ceremonii towarzyszyła wojskowa asysta honorowa żołnierzy 35 batalionu lekkiej piechoty Wojsk Obrony Terytorialnej z Sanoka i Orkiestry Wojskowej z Rzeszowa.
Wspomnienia o Bronisławie Betlej wygłosili: córka Elżbieta, Czesław Rybicki i Albin Wojnar z krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej, wiceprezes rzeszowskiego oddziału Związku Literatów Polskich Marek Petrykowski, wójt gminy Gorlice Jan Przybylski wraz z radnym wsi Dominikowice Marcinem Krzemińskim, członek zarządu powiatu krośnieńskiego Marcin Józefowicz oraz ks. Roman Jagiełło proboszcz parafii polsko - katolickiej w Łękach Dukielskich.
Następnie wystąpili laureaci XXVI edycji Konkursu Recytatorskiego Poezji Współczesnej autorstwa Bronisławy Betlej, w której zmierzyło się ok. 60 uczniów Szkół Podstawowych i Średnich. Przesłuchania konkursowe odbyły się w dniach 19 i 20 października 2021 r. w siedzibie GOK Jedlicze w obecności trzyosobowego Jury: Marka Petrykowskiego – przewodniczącego, Elżbiety Betlej córki poetki oraz Krystyny Nakoniecznej – polonistki. Postanowiono przyznać łącznie 6 nagród oraz 12 wyróżnień.
W kategorii klas VII i VIII Szkół Podstawowych nagrody zdobyli:
I miejsce - Maria Nowak ze Szkoły Podstawowej w Ustrobnej
II miejsce - Bartosz Mularski ze Szkoły Podstawowej w Wojaszówce
III miejsce - Wiktoria Uliasz ze Szkoły Podstawowej w Jedliczu
Wyróżnienia:
Magdalena Boruta i Marcelina Boruta ze Szkoły Podstawowej we Frysztaku
Lilianna Lonc – Kapłon ze Szkoły Podstawowej Nr 10 w Krośnie
Natalia Sanocka ze Szkoły Podstawowej w Jedliczu
W kategorii Szkół Ponadpodstawowych:
I miejsce - Wiktoria Rusin z II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle
II miejsce - Natalia Świder z II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle
III miejsce - Weronika Szerląg z Zespołu Szkół Nr 4 w Jaśle
Wyróżnienia:
Kinga Kasza z Zespołu Szkół w Iwoniczu
Patrycja Guzik z Liceum Ogólnokształcącego w Jedliczu
Natalia Puchalik, Justyna Jakiel, Kamil Preisner z Zespołu Szkół Publicznych w Rymanowie
Małgorzata Dunajska, Martyna Zielińska, Aleksandra Wietecha z II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle
Przewodniczący jury – Marek Petrykowski przyznał również 2 nagrody Związku Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie. Otrzymały je:
Wiktoria Uliasz ze Szkoły Podstawowej w Jedliczu
Kornelia Kaszowicz z II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle
Wszystkim nagrodzonym wręczono pamiątkowe dyplomy, upominki oraz tomiki poezji Bronisławy Betlej.
Konkurs odbył się pod patronatem Związku Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie oraz Podkarpackiego Kuratora Oświaty.
Uroczysty wieczór – muzycznie uświetnili:
Zespół Moria z Jedlicza
Duet Gajda z Olszanicy
Na zakończenie - wszystkim zgromadzonym stosowne podziękowanie złożyła córka poetki – Elżbieta Betlej,częstując wszystkich wspaniałym tortem.
Maria Stefanik
1 października w Ośrodku Kultury Leśnej w Gołuchowie – Muzeum Leśnictwa w Powozowni odbyła się uroczysta gala XII Ogólnopolskiego Przeglądu Twórczości Artystycznej Leśników OPTAL. Pierwszą nagrodę w dziedzinie literatury otrzymał Edward Marszałek, za trzy publikacje: „Czarowny las. Motywy leśne na starej pocztówce”, „Lutek co miał szałas na Połoninie” oraz „Dębiną, buczyną, połoniną....” Każda z nich to różne formy literackie – poezja, album z komentarzami i opowieść. Swą twórczość literacką prezentowało 16 uczestników, którzy nadesłali łącznie 52 utwory.
Z kolei 16 października na 24 Międzynarodowych Targach Książki w Krakowie odbył się 6 MIĘDZYNARODOWY KONKURS „NAJLEPSZE WYDAWNICTWA O GÓRACH”, w którym zostały uhonorowane dwie publikacje autorstwa Edwarda Marszałka.
Nagrodę Główną Prezesa Zarządu Głównego PTTK przyznano Wydawnictwu RUTHEUS, Rafał Barski z Krosna za album: „Ludziom i górom” wydany na 60-lecie Grupy Bieszczadzkiej GOPR. Album ten przedstawia sześć dekad ratownictwa w fotografii. Teksty do albumu pisał właśnie Edward Marszałek, który również był autorem koncepcji i redaktorem całości dzieła.
Na tymże konkursie książka Edwarda „Lutek, co miał szałas na połoninie”, otrzymała wyróżnienie Koła Przewodników Beskidzkich PTTK im. profesora Romana Reinfussa w Krakowie.
W tegorocznym konkursie brało udział 45 wydawców z ośmiu krajów (Austria, Bułgaria, Czechy, Kanada, Polska,Słowacja, Ukraina i Wielka Brytania), którzy zgłosili do 116 wydawnictw.
22 października br. w Sali Lustrzanej Centrum Kultury i Promocji w Jarosławiu ogłoszono wyniki, wręczono nagrody, wyróżnienia i dyplomy laureatom i uczestnikom XIX edycji Regionalnego Konkursu Recytatorskiego i Poetyckiego im. Jerzego Hordyńskiego. Głównym organizatorem konkursu jest Stowarzyszenie Miłośników Jarosławia. Konkurs był głównie skierowany do młodzieży szkół z terenu miasta i regionu. W tegorocznym konkursie prócz wierszy Jerzego Hordyńskiego prezentowane były przez recytatorów wiersze Teresy Paryny.
Równocześnie w Galerii Holu u Attavantich CKiP są prezentowane akwarele Teresy Paryny. Wystawa będzie czynna do końca listopada.
Teresa Paryna
Z Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
„Gdzie słowo, które zmieni świat,
cień,
w słuch?”
Julian Przyboś, Zapiski bez daty,
Warszawa 1970
Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu zostało powołane w 1957 r. decyzją Ministerstwa Kultury i Sztuki, zaś uroczyste otwarcie odbyło się 15 września 1960 r. Placówka służy upamiętnieniu poetki, Marii Konopnickiej (1842-1910), która w 1902 roku otrzymała dworek żarnowiecki, ogród i sad jako Dar Narodowy - dowód uznania jej twórczości i zaangażowania patriotycznego. Zamieszkiwała tutaj siedem lat (1903 – 1910), a po śmierci została pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
W budynku Muzeum w ramach Działu Literackiego funkcjonuje biblioteka naukowa, dysponująca zbiorami w liczbie ok. 25 000 jednostek (w tym książki, czasopisma, zbiory specjalistyczne). Są one gromadzone od momentu stworzenia biblioteki do chwili obecnej. Księgozbiór, posiadający katalog alfabetyczny i rzeczowy, a od 2009 wprowadzony do programu komputerowego LIBRA, zawiera głównie pozycje z zakresu literatury polskiego pozytywizmu, wydawane w kraju i za granicą. Zasób ten jest systematycznie powiększany o dzieła z zakresu kultury, literatury, sztuki, historii, muzealnictwa.
Jako mieszkanka Żarnowca zainteresowana literaturą, a zwłaszcza poezją, często korzystam ze zbiorów naszej biblioteki. Pragnąc bliżej poznać twórczość Juliana Przybosia – przedstawiciela Awangardy Krakowskiej, autora licznych tomików poetyckich i esejów – odkryłam w tutejszej bibliotece wiele jego interesujących dzieł. Okazały się one bardzo dla mnie inspirujące, zwłaszcza gdy pisałam wiersze, poświęcone twórczości tego poety, a przeznaczone do tomiku Dziedzictwo. Autorski Zeszyt Poetycki nr 13, Rzeszów 2020 pod red. Mieczysława Łypa. Zbiór ten został poświęcony pamięci Juliana Przybosia i dziełu jego życia.
W zasobach bibliotecznych Muzeum odnalazłam takie publikacje Przybosia, jak:
Póki my żyjemy. Związek Zawodowy Literatów Polskich Lublin 1944.
Miejsce na ziemi. Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik 1945 .
Wybór poezji. Książka i Wiedza 1949 (z dedykacją autora).
Zapiski bez daty. Państwowy Instytut Wydawniczy 1970.
Listy do rodziny. 1921-1931, Wydawnictwo Literackie Kraków 1974.
Utwory poetyckie. Zbiór. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975.
Sytuacje liryczne. Wybór poezji. Zakład Ossolińskich. Wrocław 1989.
oraz pracę zbiorową:
Julian Przyboś, Życie i dzieło poetyckie 1901-1970. Red. Stanisław Frycie. Rzeszów 1976
Ponadto w zbiorach archiwalnych znajduje się wiele fotografii poety, na przykład z jego udziału w Wojewódzkim Zlocie Czytelniczym w Żarnowcu w dniu 15 maja 1960 roku, zorganizowanym przez Zarząd Wojewódzki Związku Młodzieży Wiejskiej i Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną w Rzeszowie. Podczas tej imprezy odbył się także kiermasz książek.
W zasobach biblioteki znajdują się również zdjęcia plakatów z emblematami wydawnictw, wiele zdjęć uczestników Zlotu oraz Juliana Przybosia podpisującego swoje książki. Jest tu też, dziś już pamiątkowe, zaproszenie na tę uroczystość.
Poeta, który identyfikował się z naszą rzeszowską ziemią, istnieje do dziś w swojej spuściźnie w placówkach kultury, bibliotekach, a także w bibliotece Muzeum w Żarnowcu. Do dzisiaj poeci czczą jego pamięć, poświęcając mu swoje wiersze i systematycznie odwiedzając miejsce jego urodzin i spoczynku: Gwoźnicę.
Maria Stefanik
Jesienna melancholia
Pamięci Juliana Przybosia
Przekwita kaprifolium
i jego zapach
rozpływa się w mgłach września
W Gwoźnicy orzą kartofliska
Dopalają się
ostatnie sny o dziedzictwie
Butwieją strzechy i metafory
i - jak u Szymborskiej -
świtami dnieje tylko próchno
Błękitne niebo nad Patrą
kołysze ostatnie
odlatujące żurawie
Uta uważnie słucha
muzyki jesiennych ugorów
i kantaty Korcza
Na ścieżkach Wilczego
w ciepłe jeszcze południe
z babim latem
ulatują wersy Przybosia
Rzeszów, 5.10.2021 r.
Choć są na świecie inne pory, inne klimaty i inaczej zegary mierzą czas, to u nas właśnie polska jesień rozpoczęła swoje panowanie, z zapowiedzią szeregu kulturalnych imprez od dawna oczekiwanych. Zaplanowany na 24 września 2021r. IV Koncert Piosenki Literackiej MUZYKA SŁÓW zbiegł się z dwusetną rocznicą urodzin naszego wielkiego poety, filozofa, patrioty i wszechstronnego artysty Cypriana Kamila Norwida. Jego też ogólnie znane słowa padły na rozpoczęcie koncertu, bo: „Z rzeczy świata tego zostaną tylko dwie, dwie tylko: poezja, dobroć… i więcej nic”. Trzy poprzednie koncerty odbywały się wiosną (3.06.2017r., 2.06.2018r. i 22.06.2019r.). Niestety, pandemia zburzyła wiele przedsięwzięć i planów, zarówno w życiu prywatnym, jak i w kulturze. Z uwagi na pandemiczne ograniczenia, które ciągle nas obowiązują, w koncercie oprócz poetów, kompozytorów, muzyków i wokalistów mogła wziąć udział jedynie niewielka grupa publiczności - miłośników poezji śpiewanej oraz amatorów podniosłych wzruszeń.
Koncert rozpoczęto odśpiewaniem pięknej piosenki Jonasza Kofty „Pamiętajcie o ogrodach”, bo przecież cały program to uchylanie furtki ogrodów poezji i muzyki, a więc ogrodów sztuki i piękna. Pierwsze nuty i słowa wyśpiewała znana wokalistka, Renata Kątnik, która skomponowała melodie do wierszy Adama Decowskiego o tytułach: Słowo i To, co boli oraz do wiersza Słoneczniki autorstwa Mieczysława A. Łypa. Niestety, w przyrodzie słoneczniki już nisko opuściły głowy i straciły swój złoty blask, już deszcze zgasiły nasturcje i do reszty zgorzkniał piołun. Od Wisłoka powiało chłodem… Już wiśnie w kompotach, maki w wierszach, a tęczowe żuki zeszły do podziemia. Tak niedawno był maj, a już jesień idzie przez park…
Tytuły wierszy Stefana Żarowa zabrzmiały nieco tajemniczo: Itinieris, Miriam i Do Leonarda Cohena. Wszyscy więc uważnie się wsłuchiwali, gdy tajemne poetyckie ogrody lirycznie otwierał sam kompozytor Wojciech Miśków – Vart. Kolejną kompozytorką i wokalistką była Małgorzata Stankiewicz, która z towarzyszeniem gitary pięknie wyśpiewała swoje kompozycje do moich wierszy: Przemyski walczyk, Przemyskie sny i Jestem kobietą. Pięknie w jej wykonaniu wybrzmiał zachwyt nad Przemyślem - miastem „Piękniejszym od wiersza…” i moje poetyckie wyznanie, że kiedy „postępowi” próbują stary świat stawiać na głowie, może lepiej zawczasu się określić…
Chociaż jesień za oknem szeleści żalem przemijania, to w ogrodach poezji można podziwiać wszystkie pory roku i przeżywać różne pory zachwytów i wzruszeń. Michał Szmyd skomponował melodie do wierszy Marii Stefanik, zatytułowanych: Bukiet i Mlecze, a także do wierszy Mieczysława A. Łypa o tytułach: Oczekiwanie, Pożegnanie wiosny, Słoneczniki i Piosenka o nadziei. Powyższe kompozycje ciekawie wykonała młodziutka wokalistka, Dominika Syrek. I tak przy gitarze i pianinie przeplatały się pory zarówno w przyrodzie, jak i w poezji i muzyce, choć jesień kluczem żurawi już zamknęła lato, rozciągnęła dymy i mgły. Pora chować letnie sukienki, a wyciągać ciepłe szaliki i swetry. Tylko jarzębiny wystrojone jak na wesele, tylko wiatr na Baranówce jak gdyby nigdy nic z chomikiem w chowanego gra.
W dalszej części koncertu Beata Oliwa i Robert Uchwat pięknie i żywiołowo wykonali kompozycje Wiktora Bochenka do wierszy Mieczysława A. Łypa zatytułowanych: Oczekiwania, Pragnienia, Piosenka o nadziei, W miastach dalekich, O złotych skrzypcach i w Moim ogrodzie. Towarzyszył im Zespół Muzyczny Wiktora Bochenka. Piękna melodia „złotych skrzypiec” długo jeszcze pobrzmiewała w naszej pamięci, uwodziła pięknem słowa i melodii, choć wokaliści już zeszli ze sceny, a orkiestra spakowała instrumenty.
Na zakończenie tego interesującego zdarzenia literacko-muzycznego każdy artysta biorący w nim udział otrzymał od organizatorów zbiór wierszy o Przybosiu Dziedzictwo (Rzeszów 2020) i symboliczną różę. Maria Stefanik zaprezentowała wiersz Mieczysława A. Łypa W kręgu sztuk. Warto zaznaczyć, że autor zadedykował go muzykom, kompozytorom, solistom i poetom którzy wspólnie zaprosili publiczność do tajemniczego świata poezji i magicznego świata muzyki.
Miejmy nadzieję, że Koncerty Piosenki Literackiej, które dostarczają tak wiele satysfakcji i radości wpiszą się na stałe w program podkarpackich imprez.
Teresa Paryna
W kręgu sztuki
Moje sny
nie dają się podnieść
- podnoszę więc słowa
oprawiam je
w kolor georginii
a może liliowego bzu
i niosę
w letnie altany
stacyjki Wojciecha Weissa
w pola z białą brzeziną
w słoneczniki Van Gogha
w muzykę podkarpackich kapel
od Strzyżowa Niebylca Tyczyna
Lubeni Futomy Krzemienicy
w szum Wisłoka przy Moście Zamkowym
Pragnę
by słowa
były przy mnie
jak najdłużej
I niech słowom towarzyszą
karty pamięci
W dźwięku skrzypiec harmonii
fortepianu gitary harfy
i w nutach pieśni
chciałbym zapisać
muzykę swoich słów
-----------------
Przypisane muzykom, kompozytorom, solistom
i poetom biorącym udział w IV Koncercie
Piosenki Literackiej – Rzeszów 2021
O D K ”Tysiąclecia” w Rzeszowie, 24-09.2021r.
Rzeszów 14.09.2021 r.
Na rozpoczęcie tegorocznej jesieni zorganizowany został w Rzeszowie IV Koncert Piosenki Literackiej. Odbył się on 24 września br., dokładnie w dzień 200. rocznicy urodzin Cypriana Kamila Norwida, wybitnego poety, pisarza, malarza i rysownika. Zadania tego podjęła się redakcja czasopisma „Krajobrazy” wspólnie z Osiedlowym Domem Kultury „Tysiąclecia” RSM. Oni też zaprosili grono znanych autorów wierszy oraz osoby, które opracowały do nich muzykę. Wszystko zaczęło się od wspólnego wykonania piosenki Jonasza Kofty „Pamiętajcie o ogrodach”. Jako pierwsza z wykonawców piosenek pojawiła się na scenie, grająca na gitarze Renata Kątnik, która zaśpiewała wiersze Słowo i To co boli Adama Decowskiego i Słoneczniki Mieczysława Arkadiusza Łypa. Drugi wykonawca to Woytek Vard Miśków, który z własnym akompaniamentem zaśpiewał wybrane wiersze Stefana Żarowa. Wiersz Itinieris dedykowany był Czesławowi Drągowi, byłemu animatorowi kultury, instruktorowi WDK. Drugi wiersz to Miriam i trzeci Do Leonarda Cohena, któremu towarzyszyło rytmiczne klaskanie publiczności. Małgorzata Stankiewicz zaprezentowała z własnym gitarowym akompaniamentem wiersze poetki i zarazem prowadzącej konferansjerkę całego koncertu Teresy Paryny: Przemyski walczyk, Przemyskie sny i Jestem kobietą. Kompozycje muzyczne Michała Szmyda do wierszy Marii Stefanik i Mieczysława A. Łypa zaprezentowała w śpiewie Dominika Syrek. Były to wiersze: Bukiet majowy, Mlecze, Oczekiwanie, Pożegnanie wiosny, Słoneczniki, Piosenka o nadziei. Na zakończenie koncertu przedstawiono sześć piosenek w kompozycji muzycznej Wiktora Bochenka z jego zespołem muzycznym. Była okazja wysłuchać muzykę do słów Mieczysława Łypa: Oczekiwania, Pragnienia, W miastach dalekich, O złotych skrzypcach, W moim ogrodzie. Zaśpiewali je: Beata Oliwa i Robert Uchwat.
Artyści i uczestnicy spotkania mogli zaopatrzyć się w najnowszy numer „Krajobrazów” oraz autorski zeszyt poetycki „Dziedzictwo” Mieczysława A. Łypa. Był też ciastkowo- kawowy poczęstunek.
Koncert jak zwykle zorganizowany był na wysokim poziomie. Duży w tym udział głównego organizatora Mieczysława A. Łypa oraz gospodarza ODK „Tysiąclecia” Haliny Kostoń wspartej pomocą Bogusława Saka i Krystyny Rogozińskiej. Na koncercie byli członkowie ZLP: Adam Decowski, Mieczysław A. Łyp, Teresa Paryna, Maria Stefanik, Stefan Żarów.
Stanisław Rusznica
35 lat w życiu człowieka to niewiele ale w życiu stowarzyszenia to pokaźny wiek – taka myśl przyszła mi w ferworze przygotowań do święta Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury. Na te zacne lata składa się praca wielu ludzi z pasją artystyczną i społeczną, począwszy od założycieli w latach 80 – tych. Muszę więc wspomnieć tu o pierwszej Pani Prezes Zofii Besz – Jary, wspaniałej malarce nieprofesjonalnej. Towarzyszyli jej w tych pierwszych latach i byli współzałożycielami m.in.: Ryszard Hop, Rita Tompalska (obecnie Dwernicka), Mieczysław Szabaga, Andrzej Winiarski i inni. Powstawaniu przemyskiego stowarzyszenia sekundował wówczas Paweł Soroka z Warszawy, obecny przewodniczący Rady krajowej federacji RSTK. Pomimo, że człon nazwy „robotnicze” postrzegane jest dziś ze zdziwieniem, brzmi trochę archaicznie, jako spuścizna po czasach socjalizmu należy wyjaśnić, iż bierze swoją nazwę od walki robotników m.in. o szeroki dostęp świata pracy do kultury. Kultura łączy pokolenia, uszlachetnia i łagodzi obyczaje. Przykładów w z historii jest wiele, począwszy od ewangelicznego św. Józefa robotnika do polskiego papieża św. Jana Pawła II, który pracował w kamieniołomach. Wielu nam współczesnych wybitnych profesorów, poetów, pisarzy na początku swojej drogi pracowało jako robotnicy. Nic piękniejszego jak przejście z pracy rąk do pracy ducha i natchnienia. To sprawia, iż wrażliwość i zrozumienie świata jest większe, szlachetniejsze i pełne szacunku. Przejście przez szczeble w hierarchii zawodowej i czas wtajemniczenia owocuje pięknymi postawami i chęcią do rozwoju artystycznego, otwiera na kulturę w której człowiek znajduje ukojenie, odpoczynek po pracy. Przez 35 lat na czele stowarzyszenia stali ludzie z pasją i zaangażowaniem: wspomniana Zofia Besz – Jary, Stanisław Łuszczki, Marian Bartkowiak, i Mieczysław Szabaga. Stowarzyszenie to również członkowie, niektórzy z nich działają bez przerwy, są i tacy którzy wracają. Pamiętamy o tych, których nie ma już wśród nas: Zofia Besz-Jary, Włodzimierz Lis, Romuald Borysławski, ostatnio odeszli Edward Zapotoczny-Szczór i Janusz Szabaga. Od początku istnienia można wyróżnić grupę plastyczną, której przewodniczyła Z. Besz-Jary, później Antoni Mazurkiewicz, poetycką na czele z Ritą Tompalską i teatralną, której przewodniczył Mieczysław Szabaga tworząc teatr małych form „Kameleon”. Po dziś dzień działa silna grupa poetycka i teatralna. Oczywiście przynależność do stowarzyszenia nie ogranicza w żadnym stopniu, nasi członkowie zrzeszeni są również w innych stowarzyszeniach, działają też indywidualnie. Kibicujemy wszystkim, jesteśmy dumni z wszelkich sukcesów i działań. Dzięki uprzejmości Dyrektora Centrum Kulturalnego w Przemyślu, Pana Janusza Czarskiego, uroczysta gala odbyła się na scenie kinowo – estradowej 7 sierpnia 2021r. Patronat honorowy objęli: Marszałek Województwa Podkarpackiego, Prezydent miasta Przemyśla oraz Starosta Przemyski. Na uroczystość przybyli: Wicewojewoda Podkarpacki Jolanta Sawicka, Dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Robert Godek, Prezydent miasta Przemyśla Wojciech Bakun, rzecznik Starosty Przemyskiego Małgorzata Dachnowicz, przewodnicząca ZLP O/Rzeszów Małgorzata Żurecka, prof. Paweł Soroka z małżonką Eweliną Pilawą z Warszawy, Krystyna Woźniak i Czesław Ganda z Gorzowa Wielkopolskiego, Izabela Zubko Warszawa, Jan Tarajko RSTK woj. lubelskiego w Świdniku, prezes Przemyskiej Kongregacji Kupieckiej Ryszard Miłoszewski oraz redaktor naczelny miesięcznika „Nasz Przemyśl” Krzysztof Fil. Z okazji Jubileuszu, za wkład pracy w działalność kulturalną stowarzyszenia jak również za osiągnięcia artystyczne wyróżniono wiele osób działających w stowarzyszeniu. Wicewojewoda Jolanta Sawicka wręczyła Srebrny Krzyż Zasługi Alicji Chruścickiej a Brązowy Marii Gibale; listy gratulacyjne Wojewody otrzymały: Beata Kulaga, Małgorzata Stankiewicz oraz Wacława Szychulska. Wicewojewoda wraz z Prof. Pawłem Soroką przewodniczącm Rady Krajowej Federacji RSTK wręczyli odznaki Zasłużony dla Kultury Polskiej Wiesławowi Hopowi, Władysławowi Zychowi. Profesor Soroka poinformował iż dzięki staraniom przemyskiego RSTK taką odznakę otrzymała również Ewelina Pilawa, a wręczenia jej dokonano w Warszawie 26 czerwca br. na uroczystościach 40-lecia warszawskiego RSTK. Dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Robert Godek dokonał wręczenia Brązowych Medali Gloria Artis Ricie Dwernickiej, Mateuszowi Pieniążkowi i Mieczysławowi Szabadze. Listy Gratulacyjne Marszałka Województwa Podkarpackiego otrzymali: Maria Gibała, Zdzisław Czernecki, Piotr Misiński i Teresa Paryna. Prezydent miasta Przemyśla Wojciech Bakun uhonorował pięknym grawertonem jubileuszowe dokonania stowarzyszenia oraz wyróżnił dyplomami Prezydenta Bogusławę Kaczmarską, Galinę Kowal oraz Marię Makar. Małgorzata Dachnowicz rzecznik Starosty Przemyskiego Jana Pączka przekazała piękne dyplomy od Pana Starosty dla Agaty Lalik, Agaty Litwin, Joanny Lorenowicz oraz Jerzego Markowicza. Wyróżnienia Rady Krajowej Federacji RSTK wręczył prof. Paweł Soroka. Złote Odznaki RSTK otrzymali Anna Roch, Ryszard Hop i Tadeusz Tłuścik; srebrną Zofia Migała; brązową Wiesław Zaręba. Dyplomami RK Federacji RSTK nagrodzono: Ryszarda Karpińskiego, Teresę Prymon, Małgorzatę Walawską-Sochę oraz zespół AGAPE. Dyrektor Centrum Kulturalnego Janusz Czarski odczytał list gratulacyjny z okazji jubileuszu i tutaj nadarzyła się jeszcze raz okazja do podziękowań dla Pana Dyrektora i obsługi technicznej za przygotowanie oprawy imprezy i gościnne przyjęcie w swoje progi. Następnie gratulacje złożyli i listy odczytali: przewodnicząca ZLP O/Rzeszów Małgorzata Żurecka, która do listu dołączyła statuetkę jako dowód współpracy i przyjaźni literatów z Rzeszowa i Przemyśla, prof. Paweł Soroka z Warszawy, Czesław Ganda z Gorzowa Wielkopolskiego, Jan Tarajko RSTK woj. lubelskiego w Świdniku. RSTK w Świdniku podarowało pamiątkowy obraz.
Nad całością jako prowadzący czuwał Józef Zubik, któremu dziękujemy za sprawne przejście przez poszczególne wydarzenia uroczystości jubileuszowych. Po wręczeniu nagród wystąpiły uczennice ze studia baletowego Galiny Kowal „Terpsychora”, poeci klubowi w poetyckim przekładańcu złożonym z własnych wierszy oraz zespół Agape. Nie mogło zabraknąć tortu jubileuszowego. Po części oficjalnej zgromadzeni widzowie i goście udali się do piwnic, w sali wystawowej Stara Kręgielnia odbyło się otwarcie wystawy prac plastycznych członków RSTK. Spotkanie z gośćmi, rozmowy, wspomnienia, plany. Skromny poczęstunek, muzyka, wspólne zdjęcie, rozdanie pamiątkowych, okolicznościowych dyplomów i monografii ”Miejscówka Rynek 5”, która została wydana przy wsparciu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Prezydenta miasta Przemyśla. Jest to praca zbiorowa pod redakcją: Marii Gibały, Teresy Paryny, Mateusza Pieniążka i Mieczysława Szabagi. Pandemia przesunęła nas z organizacją jubileuszu o rok, więc kolejny za 4 lata. W perspektywie dalszy rozwój; wieczory poetycko – muzyczne, wystawy, miniatury teatralne.
Oprócz klubowiczów, z których każdy dołożył do jubileuszu swoją cegiełkę, należy wspomnieć szczególnie o sponsorach po raz kolejny okazujących amatorskiej kulturze dobre serce. Są to dyrektor Janusz Bator z firmy Montel, prezes Zbigniew Niziński z firmy Inglot, Witold Jarocki prywatny przedsiębiorca, prezes Ryszard Miłoszewski z Przemyskiej Kongregacji Kupieckiej oraz Jacek Rybienik, prywatny przedsiębiorca.
Dziękujemy wszystkim którzy przyczynili się do uświetnienia uroczystości Jubileuszu – Prezydentowi miasta Przemyśla, Honorowym Patronom Jubileuszu z Marszałkiem Województwa Podkarpackiego na czele, wcześniej już wymienionym darczyńcom, TV Podkarpackiej, Telewizji Przemyskiej TOYA i członkom klubowiczom pracującym na wspólny sukces.
Maria Gibała
Kiedy wiele lat temu po raz pierwszy znalazłem się w Przemyślu, zachwyciłem się tym miastem. Pełne wspaniałych zabytków takich jak Zamek Kazimierzowski z XI wieku, liczne kościoły, budynki klasztorów, dworki, pałace, synagogi, cerkwie. Poświadczają one bogatą, ale i burzliwą historię tego miejsca, urzekającego pięknem architektury i pejzaży. Kilkanaście lat temu miasto zyskało nowoczesny, awangardowy gmach Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Często go odwiedzam, oglądając liczne wystawy.
Z czasem przekonałem się, jak bardzo żywa i zróżnicowana jest tu działalność kulturowa. Można powiedzieć, iż jest to miasto pasjonatów wszelkiego rodzaju sztuk: malarzy (Stroński, Wodniccy, Krotowicze), miłośników teatru („Fredreum”), aktywnej Grupy Literackiej „Zniesienie”, gromadzącej poetów i prozaików.
W latach 70_tych ubiegłego wieku w Przemyślu działali miedzy innymi tacy literaci, jak: Roman Lis, Władysław Włoch, Tadeusz Piekło, Zbigniew Janusz, Józef Kurylak, Edward Zapotoczny-Szczur, Ryszard Głowacki, Zbigniew Prostak, Janusz A. Bień. Od 35 lat działa tu aktywnie Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury, podejmujące różne inicjatywy.
W latach 2015-2019 jako prezes Oddziału ZLP w Rzeszowie nawiązałem intensywną współpracę z licznymi ugrupowaniami literackimi, funkcjonującymi na terenie Podkarpacia, w tym z RSTK w Przemyślu. Z tego względu od kilku lat mam okazję brać udział w organizowanych przez Stowarzyszenie zdarzeniach literackich.
W dniach od 12 do 14 sierpnia 2018 roku wziąłem udział w IV Nadsańskich Spotkaniach Poetyckich. Ich program był jak zwykle bogaty, interesujący i różnorodny. Uczestnicy mieli sposobność udziału w wernisażu malarstwa Marii Makar, wysłuchali recitalu piosenki literackiej Małgorzaty Stankiewicz i Adama Hajduka oraz towarzyszącego mu zespołu „Na gapę” (obecnie „Agape”). Wystąpił Teatr małych Form z Bydgoszczy (spektakl „Nos” wyk. Mieczysław Giedrojć). Krystyna Wulert i Barbara Laskowska przedstawiły wydawany przez Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy „Kwartalnik Artystyczny Kujawy i Pomorze”. Budzącym emocje akcentem był moment rozstrzygnięcia Konkursu Poetyckiego „O Wstęgę Sanu”.
Wspólnie z kolegą, Adamem Decowskim poetą, członkiem Oddziału Literatów Polskich w Rzeszowie, wzięliśmy udział w tym fascynującym zdarzeniu kulturowym. Doskonałym pomysłem było zorganizowanie imprezy w różnych, zabytkowych i pięknie położonych miejscach Przemyśla. Ponieważ pogoda sprzyjała, zielone wzgórza w blasku sierpniowego słońca przywodziły na myśl klimaty włoskich pejzaży. Poproszony przez gospodarzy o zabranie głosu, przedstawiłem swoje wiersze, zgromadzone w tomiku „Krajobrazy pamięci”, wydanym tuż przed spotkaniem w Przemyślu. Rok 2018 był dla mnie czasem fascynacji malarstwem Józefa Chełmońskiego, Tadeusza Makowskiego, Jolanty Jakimy - Zerek, Andrzeja Korca i Zygmunta Zabłyszcza.
W trakcie tego wieczoru autorskiego przypomniałem także twórczość poetów, skupionych wokół przemyskiej Grupy Literackiej „Zniesienie”. Przedstawiłem również krótko proces powstawania mojej monografii Młodość literacka Rzeszowa 1945 – 1990. Dyskusjom i rozmowom o sztuce i poezji nie było końca.
Nadszedł sierpień 2019 i w dniach 16-17 znowu mogłem wziąć udział w V Nadsańskich Spotkaniach Poetyckich, zorganizowanych przez przemyskie RSTK we współpracy z Przemyskim Centrum Kultury i Nauki „Zamek”, Urzędem Miejskim w Przemyślu i Centrum Kulturalnym w Przemyślu. W pierwszej części tego zdarzenia literackiego w ramach współpracy specjalnego programu współpracy RSTK w Przemyślu z miejscowym Oddziałem Dziennym Terapii Uzależnień Tadeusz Tłuścik, Mieczysław Szabaga i Stanisław Paluch spotkali się z pacjentami tego ośrodka. W części drugiej – w Sali Towarzystwa Muzycznego miało miejsce ciekawe grupowe spotkanie autorskie z poetkami Oddziału ZLP w Rzeszowie: z Haliną Kurek, Marią Stefanik, Małgorzata Żurecką.
Z programem muzycznym wystąpiła Kamila Krzeszowiec ze Świdnika, a Grupa Teatralna „Teatr Drogi” przedstawiła spektakl „Nasz Czechow”. Interesujący wykład na temat : Szanse i zagrożenia dla kultury polskiej w zglobalizowanym świecie wygłosił Przewodniczący Rady Krajowej Federacji RSTK, prof. Paweł Soroka. Rewelacyjny koncert muzyki klezmerskiej zaprezentowało „Trio Galicyjskie” z Niebylca (Wiktor Bochenek, Dominik Banaś, Anna Karnas). W V Nadsańskich Spotkaniach Poetyckich wystąpiłem głównie jako fotografik. Przedstawiłem około 20 moich fotogramów w formie fotoobrazów. Wystawa nosiła tytuł „W krainie Pegazów”. Została przyjęta bardzo życzliwie. Wspaniałych przeżyć artystycznych dostarczyło uczestnikom również rozstrzygnięcie konkursu „O Wstęgę Sanu”. Z rąk wiceprezydenta Przemyśla, Bogusława Świeżego otrzymałem II nagrodę. W tej edycji I nagrody jury nie przyznało.
Niestety, z uwagi na pandemię nie mogłem wziąć udziału w VI Nadsańskich Spotkaniach Poetyckich. Wziąłem jednak udział w III Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „O Wstęgę Sanu”. Decyzją jury zostałem zwycięzcą w kategorii: wiersz o Przemyślu. Wiersz nosi tytuł Legenda miasta i został opublikowany w almanachu pokonkursowym „Uczuleni na czułość” Przemyśl 2020 oraz w moim zbiorze Sztambuch współczesny Rzeszów 20. Bardzo żałuję, że nie mogłem uczestniczyć w roku 2020 w tych wspaniałych spotkaniach ze współczesną kulturą i sztuką. Wspomnienie ich niezwykłej atmosfery i głębokich przeżyć artystycznych zainspirowało mnie do napisania nowego, nostalgicznego liryku o Przemyślu. Chciałbym tu ten wiersz w całości przytoczyć:
Czar tęsknoty
Ach! Kiedy znów
będę w Przemyślu
Kiedy nasycę się
błękitną oddalą wzgórz
Ach! Kiedy znów
wejdę w tatarski krąg
Kiedy usłyszę gregoriański śpiew
stanę u carskich wrót
Ach! Kiedy znów
zachwycę się srebrzystą
płonącą w słońcu
wstęgą Sanu
Ach! Kiedy znów
na Zamku Kazimierzowskim
w Teatrze „Fredreum”
usłyszę strofy Słowackiego
Ach! Kiedy znów
we Fiore wróci do mnie
pejzaż Toskanii
Florencja Arno i Ponte Veccio
Ach! Kiedy znów
usiądę z przyjaciółmi
w cieniu starych drzew jabłoni
na Tatarskiej Górze
Ach! Kiedy znów
zobaczę
jak nad katedrą z zielonymi kopułami
i witrażem Mehoffera
głębokie niebo
otworzy się jak księga przeznaczeń
Rzeszów, 24.10.2020r.
Przedstawione przeze mnie powyżej dokładne relacje z Nadsańskich Spotkań Poetyckich mają na celu podkreślenie, jak bogata jest ich formuła łącząca różnorodne rodzaje sztuk. Wynika to z wieloletniego doświadczenia prezesa RSTK w Przemyślu, Mieczysława Szabagi. Zaszczytną funkcję prezesa pełni od 1992r.. pod jego kierunkiem Zarząd we współpracy z różnymi instytucjami kultury organizował, między innymi spotkania autorskie, promocje książek, wykłady, konkursy literackie, wystawy malarstwa czy imprezy okolicznościowe takie, jak: Zaduszki Poetyckie, Spotkania Andrzejkowe, Wigilie Literackie. Wszystkie one miały bardzo bogatą oprawę artystyczną. W czasach jego prezesury członkowie przemyskiego Stowarzyszenia uczestniczyli zarówno w lokalnych, jak i ogólnopolskich sesjach, seminariach, konkursach i spotkaniach poetyckich. Utrzymywali także ścisłe kontakty z Oddziałem ZLP w Rzeszowie i wzięli udział miedzy innymi w Gali Literackiej 50-lecia Oddziału ZLP w Rzeszowie.
Cieszę się, że RSTK w Przemyślu ciągle działa z wielkim zapałem, że dążąc do pozyskiwania coraz większej rzeszy miłośników szeroko rozumianej kultury nie rezygnuje też z artterapii, z jej psychologicznego oddziaływania na pacjentów poradni dziennego leczenia uzależnień. Dążenia te zasługują na najwyższe uznanie i szacunek. Mam nadzieję, że następne Nadsańskie Spotkania Poetyckie odbędą się bez przeszkód i znów będę mógł doświadczyć urzekającego piękna sztuki i przemyskiego pejzażu.
Mieczysław A. Łyp
Fotorelacja z prezentacji tomiku wierszy Przy porannej kawie Teresy Paryny i wystąpienia p. dr Bernardyny Banaś, autorki Posłowia do książki, która odbyłą się przy współudziale Przemyskiego Centrum Kultury i Nauki ZAMEK w dniu 27 sierpnia 2021 r. o godzinie 18.00 na Zamku Kazimierzowskim w Przemyślu.
Ogólnopolski Konkurs Poetycki "U progu Kresów" w Chełmie ma długą historię. W ubiegłym roku był organizowany po raz XXXII (z inicjatywy Nadbużańskiego Towarzystwa Kultury i Środowiska Rodzin Kresowych). Nawiązuje do tematyki Kresów - dziejów, tradycji, malowniczości oraz wydarzeń XX i XXI wieku.
Zawiera także wątek literacki, przywracający rorocznie pamięć dawnych poetów i pisarzy związanych z tą ziemią.
Ubiegłoroczny regulamin konkursu wprowadził nowe spojrzenie na wydarzenia Białorusi, przywołał historię Żydów z Lubomla na Wołyniu oraz twórczość pieśniarza Władysława Syrokomli (1923-1862).
Od lat uczestniczką konkursu jest poetka Maria Stefanik z Żarnowca, członkini ZLP Oddziału w Rzeszowie, która doczekała się już udziału i nagród w 10 odsłonach konkursowych. W miesiącu czerwcu br. odbyło się rozstrzygnięcie konkursu i wręczenie nagród.
Maria Stefanik została laureatką I nagrody za zestaw wierszy, w tym także Nagrody Specjalnej. Uroczystość miała miejsce w Muzeum Okręgowym w Chełmie im. Wiktora Ambroziewicza z udziałem laureatów oraz przedstawicieli Rodzin Kresowych.
Konkurs odbył się przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytutu Polonica oraz Biblioteki Pedagogicznej w Chełmie.
Mieczysław A. Łyp
W ciepłe lipcowe popołudnie w Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu zagościł Podkarpacki Salon Literacki Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie. W klimatycznej scenerii parku i dworku spotkali się twórcy i miłośnicy ars poetica z wielu środowisk literackich Podkarpacia.
Swoją twórczość zaprezentowali poeci: Małgorzata Żurecka ze Stalowej Woli, prezes Oddziału Związku Literatów Polskich w Rzeszowie, autorka kilku tomików poezji w tym: Piąta pora konieczności, Ucieczka z krainy pozoru, Naga malwa, In & out pod redakcją Wojciecha Siemiona oraz zbioru opowiadań zatytułowanych Nusia. Laureatka wielu konkursów, w tym dwukrotnie „Złotego Pióra” nagrody Zarządu ZLP w Rzeszowie. Zajmuje się również przekładami wierszy, ostatnio wspólnie z Mirosławem Grudniem zbioru Powrót i ból Manolisa Aligizakisa. Jej utwory drukowane są w wielu krajach. Renata Giża z Rakszawy, członkini Grupy Twórczej INSPIRATIO działającej przy Centrum Kultury Gminy Łańcut, także lauretka wielu konkursów w tym: Międzynarodowych Spotkań Poetów WRZECIONO w Nowej Sarzynie. Drukuje w prasie i almanachach oraz antologiach. W przygotowaniu ma dwa zbiory wierszy. Wacław Turek współtwórca Krośnieńskiego Środowiska Literackiego, były wiceprezes Rzeszowskiego Oddziału ZLP, nestor podkarpackiej poezji, również fotografik, prezes Fotoklubu RCKP w Krośnie. Organizator Międzynarodowych Plenerów Fotograficznych, znany z cyklu „Podkarpackie Kapliczki”. Wystawiał swoje prace w wielu krajach: Australii, Finlandii, Słowacji, Ukrainie i na Węgrzech. W minionych latach współredaktor miesięcznika literackiego CROSCENA oraz Międzynarodowych Spotkań Literackich wspólnie z rzeszowskim stowarzyszeniem POLONIA. Uczestnik Warszawskich Jesieni Poezji oraz V Wiosny Poetyckiej w Chicago. Autor wielu tomów poezji w tym: Na czas przemijania, Jeśli mnie słuchasz, Zapisane spojrzeniem, Wino darowane ptakom czy W cieniu farnej wieży. Jego poezja publikowana jest w języku angielskim, węgierskim i litewskim.
Prezentacje wierszy uzupełniały utwory muzyczne w wykonaniu Darii Natońskiej absolwentki Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej nr 1 oraz uczniów Ogniska Muzycznego przy LO w Jedliczu: Wiktorii Lawera, Emilii Wójtowicz, Andrzeja Opioła, Szymona Radonia pod opieką dyr. Zenona Delimata. Spotkanie otworzył Paweł Bukowski dyr. Muzeum, a prowadził Stefan Żarów z WDK. Całość zaaranżowała i czuwała nad jej przebiegiem Danuta Pado koordynatorka Salonu. Na zakończenie głos zabrał Damian Drąg dyr. WDK, który wraz z dyrektorem Muzeum i Edytą Gazda – Łuksa kierownikiem Działu Animacji WDK wręczyli uczestnikom symboliczne podarunki. Ze spotkania zostanie zrealizowany film przez pracowników WDK.
Niech dopełnieniem atmosfery literackiego popołudnia będzie fragment wiersza Wacława Turka pt. Pastelowo: „Spoglądają w okna / dworku Konopnickiej / ciekawskie malwy / ciepło / chat malowanych / z wiejskich odpustów // Brakuje tylko skrzypka / w lnianej koszulinie / w wysokich butach / z kurzem glinianej miedzy / grającego / za płotem chruścianym”.
Stefan Żarów
Rzeszowski Oddział Związku Literatów Polskich, po kilkuletniej przerwie, przyznał ponownie Honorowe Nagrody Literackie „Złote Pióro”, jak i inne nagrody, honorujące twórców oraz działaczy i animatorów kultury za 2020 rok. Warto nadmienić, że była to już 24. edycja tych nagród, ciesząca się w środowisku literackim Podkarpacia dużym prestiżem. Wręczenie nagród odbyło się 30 czerwca br. w siedzibie Rzeszowskiego Oddziału ZLP, ze względu na pandemię.
W kategorii prozy laureatem „Złotego Pióra” został Wiesław Hop mieszkający w Birczy, za powieść kryminalną „Długa noc” natomiast w kategorii poezji Dominik Ćwik z Rzeszowa za tomik „Cierpliwość niespokojna”. W innej kategorii literackiej „Złote Pióro” zostało przyznane duetowi translatorów ze Stalowej Woli: Małgorzacie Żureckiej i Mirosławowi Grudniowi za przekład literacki tomu wierszy „Nostos and Algos / Powrót i Ból” greckiego poety Manolisa Aligizakisa, a także Tadeuszowi Masłykowi, poecie i malarzowi mieszkającemu w Górkach k. Brzozowa, za wieloletnie działania na rzecz literatury i kultury Podkarpacia.
Ponadto zostały wręczone również inne nagrody, w postaci statuetek. Nagrody Zarządu Oddziału Związku Literatów Polskich w Rzeszowie otrzymali: Izabela Zubko-Jarnicka z Brunarów za poetycki tomik „Wierszariusz słowiański”, Stefan M. Żarów z Mielca za tomik „Mensura Hominis - dziennik małopandemiczny”, Marta Gdula-Żukowicz ze Stalowej Woli za tomik „Ślady życia”, Danuta Heller, redaktor naczelna „Kuriera Błażowskiego”, za wieloletnią promocję literatury na łamach tego dwumiesięcznika oraz Osiedlowy Dom Kultury ”Karton” w Rzeszowie. Nagrodę Prezesa Zarządu Oddziału ZLP odebrała Wiktoria Serafin z Rudnika n. Sanem za promocję poezji.
Prezes Zarządu Oddziału ZLP, Małgorzata Żurecka, wręczyła również okolicznościowy grawer Wiesławowi Depie, prezesowi Zarządu „Społem” PSS w Rzeszowie, gdzie literaci mają siedzibę, wyrażając tym wdzięczność i podziękowanie za życzliwość i współpracę.
Po wręczeniu nagród nie było końca rozmowom uczestników spotkania, gdyż z powodu pandemii dawno nie mieli takiej okazji.
Adam Decowski
WDK Rzeszów oraz Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu zapraszają na spotkanie z poezją.
Wystąpią: Wacław Turek, Małgorzata Żurecka i Renata Giża. Wydarzenie odbędzie się 8 lipca 2021 r. o godz. 17:00. Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu.
Szczegółowy program na plakacie.
„Jak wyzbyć się bólu z okaleczenia pękniętej części Ojczyzny, której dzikie pola odłamano od Macierzy brutalnie niczym taflę lustra… Zbiór wierszy i opowiadań Teresy Paryny „Roztrzaskane lustro” dedykowany Rodzicom, z jednej strony jest osobisty, ale też i uniwersalny. Jest swoistym lirycznym przewodnikiem historii Kresów XX wieku i tej pięknej i tej tragicznej. Uniwersalność tej książki polega m.in. na tym, że każdy może odnaleźć w niej coś dla siebie, jeśli nawet nie był związany z tą częścią Rzeczypospolitej”.
Według recenzji dr Włodzimierza Gąsiewskiego.
Wieczór 16 czerwca 2021r. w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu stał się poetycką wędrówką w kresową przeszłość naszej Ojczyzny i do rodzinnych korzeni Teresy Paryny, autorki zbioru wierszy i opowiadań „Roztrzaskane lustro”. We wstępie autorka wyjaśnia: „ Ten tytuł wydał mi się najtrafniejszy do tekstów tu zebranych, opisujących ważne wydarzenia z naszych narodowych dziejów, ale i te z pozoru błahe, ukazujące epizody z codziennego życia mojego, mojej rodziny, jak i środowisk, w których się znalazłam na przestrzeni lat./…/ Urodzona już po wojnie, z początku niewiele rozumiałam z tego, co naprawdę się stało. Jednakże z wiekiem przychodziła świadomość jak i część odpowiedzi na wiele trudnych pytań. I tak, tamto rozbite lustro, w którym widziałam m.in. twarze najbliższych, ciąg różnych zdarzeń zaczęłam powoli sklejać, by po latach przemówiło obrazem może nie kompletnym, ale prawdziwym”.
Uczestników wieczoru powitał dyrektor muzeum ks. Marek Wojnarowski. W swoim wystąpieniu wspomniał o kilku poprzednich spotkaniach z twórczością Teresy Paryny, które odbyły się w muzeum – były to nie tylko spotkania literackie, ale również wystawy prac plastycznych. Autorka serdecznie powitała przybyłych, podziękowała ks. dyrektorowi za ciepłe słowa i gościnność, następnie przystąpiła do przybliżenia zebranym motywów, którymi się kierowała tworząc swoją książkę o Kresach. Opowiadała o wielkim znaczeniu Kresów w historii naszych narodowych dziejów, o rodzinnych korzeniach, patriotycznym wychowaniu, o wyjazdach na Kresy dawnej Rzeczypospolitej kiedy po politycznych przemianach stało się to możliwe. Wspominała swój świat dzieciństwa, klimat i wartości duchowe w jakich wzrastała. Zaprezentowała kilka wierszy i udzieliła odpowiedzi na zadane pytania. Mimo pandemicznych ograniczeń, wieczór upłynął w miłej serdecznej atmosferze licznie zebranych miłośników literatury. W załączeniu fotorelacja autorstwa Mariana Boczara i Jana Otłowskiego.
Ryszard Mścisz
Julian Przyboś pochodził z Gwoźnicy, był absolwentem I LO im. ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie i Uniwersytetu Jagiellońskiego, stypendystą Funduszu Kultury Narodowej, po wojnie pierwszym prezesem Związku Literatów Polskich, posłem rządu polskiego w Szwajcarii, redaktorem czasopism literackich „Odrodzenie”, „Poezja” i „Miesięcznik Literacki”. Urodził się 1901 roku w Gwoźnicy na Podkarpaciu. Pamiętają o tym piewcy jego poezji, autora wielu zbiorków wierszy. Bardzo ściśle związany był z awangardą krakowską, której poezja była w całości poezją pięknej mowy, rozbudowanych zdań. Przyboś rzucił niegdyś hasło „najmniej słów”, ale w swojej twórczości nie stworzył tego typu wzorców poetyckich.
Jednym z propagatorów poezji bliskiej Przybosiowi jest znany w naszym środowisku Mieczysław A. Łyp – krytyk literacki, poeta, fotografik i animator kultury, były prezes rzeszowskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Z Rzeszowem związany jest od 1968 roku, gdy podjął studia polonistyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie. Jest autorem wielu zbiorów poetyckich, monografii a także redaktorem i edytorem rocznika Krajobrazy. Redaguje Autorskie Zeszyty Poetyckie. Jeden z nich nosi tytuł „Rozmowy z Julianem Przybosiem”. W tym miesiącu delegacja Związku Literatów Polskich, poeci: Mieczysław A. Łyp, Edyta Pietrasz i Adam Decowski mają zamiar złożyć wiązankę kwiatów na grobie Juliana Przybosia w Gwoźnicy w jego 120. rocznicę urodzin. Na tę okoliczność został napisany wiersz pt. „Światło znad Patry”.
Stanisław Rusznica
W 2020 r. minęła 50. rocznica śmierci Juliana Przybosia. Z tej okazji został wydany Autorski Zeszyt Poetycki Dziedzictwo.
Zeszyt zawiera poświęcone Przybosiowi liryki jego córki, Uty, oraz wiersze członków Oddziału ZLP w Rzeszowie: Zdzisławy Górskiej, Mieczysława A. Łypa, Mieczysława Mularskiego, Marii Stefanik, Bogdana Stangrodzkiego i Stefana Żarowa.
Całość poprzedza znakomity wstęp dr Hanny Krupińskiej Łyp zatytułowany Inspiracje. Autorka analizuje tu zarówno podobieństwa, jak i różnice warsztatowe twórczości Uty i jej ojca, wspólne dla nich motywy w sferach poetyki i refleksji oraz wzajemną niezależność ich twórczych indywidualności. Odnosi się także do pochodzenia niezwykłego imienia Uty. Poeta wybierając to imię kierował się różnymi pobudkami – od osobistych do historycznych. Niewątpliwie ważną inspiracją były tu elementy architektoniczne gotyckiej katedry w Naumburgu (z XIII wieku) w Saksonii. Wśród ustawionych tu figur książąt jest postać Uty von Ballenstedt i jej męża, margrabiego Miśni, księcia Ekkeharda II. Jako miłośnik architektury gotyckiej, zwłaszcza średniowiecznych katedr, Julian Przyboś z pewnością znał imię słynnej w Europie księżnej.
Autorka wstępu dokonuje też analiz przedstawionej w zeszycie twórczości członków Oddziału ZLP w Rzeszowie pod kątem związków ze spuścizną autora Równania serca. Najwyraźniej Julian Przyboś jest poetą niezwykle inspirującym – źródłem kreatorskich wizji, fascynujących metafor, zabiegów poetyckich, z których w pełni korzystają inni twórcy.
W dalszej części książki znajdują się erudycyjne szkice prof. Gustawa Ustasza o twórczości Przybosia i Czechowicza oraz związkach poezji Mieczysława A. Łypa z poezją autora W głąb las.
Gustaw Ostasz bada poezję Przybosia odwołując się do panpoetyzmu, teorii H. Bremonda i J. Maritain`a, tradycji Mickiewicza, Norwida i szeroko pojętej kultury chrześcijańskiej: „Otóż według Przybosia artysta powinien czuć głęboki związek ze swym narodem i z całą ludzkością. Narrator Zapisków bez daty za ideał uznał twórcę, który nieustannym wysiłkiem zmienia świat na coraz to piękniejszy i lepszy. Kiedy apelował, abyśmy stawali się ludźmi sztuki, artystami w duchowo-moralnym znaczeniu, wtedy szedł utajonym tropem refleksji oraz dążeń zarówno Norwida, jak i świętego Biedaczyny z Asyżu, obiektu fascynacji modernistów.”
Ponadto publikacja zawiera: wywiad Mieczysława A. Łypa z mistrzem cukierniczym, Kazimierzem Rakiem, którego wujostwo użyczyło swojej siedziby na Muzeum Juliana Przybosia oraz glosy do obchodów roku jubileuszowego autorstwa Anny Borkowskiej i Marii Stefanik. Całość dopełniają biogramy autorów tekstów, reprodukcje obrazów Uty Przyboś, Zygmunta Zabłyszcza, tytułowych stron Zwrotnicy, Pism rozproszonych Przybosia oraz piękne zdjęcia Leszka Stefanika i Mieczysława A. Łypa.
Autorski Zeszyt Poetycki Dziedzictwo cechuje wysoki poziom edytorski. Zgromadzenie w nim zarówno wierszy, jak tekstów krytycznoliterackich, dokumentalnych, biogramów poetów, reprodukcji obrazów i zdjęć powoduje, iż całość w swej bogatej różnorodności może być interesująca dla każdego czytelnika.
Adam Decowski
Autorski Zeszyt Poetycki 2020 Nr 13 Dziedzictwo. Pamięci Juliana Przybosia (1901 – 1970) w 50. rocznicę śmierci. Str. 98
Gwoźnica, 5.03.2021 r.
W 120. rocznicę urodzin Juliana Przybosia
Mieczysław A. Łyp
Światło znad Patry
Pegazy swoje malował
w awangardowe hasła
Miasto Masa Maszyna
Potem
- te skrzydlate konie
poił błękitem znad Patry
zielenią wzgórz pagórków
płomieniami wiejskiego gniewu
Zamyśleniom –
zawsze dodawał
światło słońca
światło szwajcarskich gór
i obłoków
wiszących nad wrotami dolin
światło Nowogródka i Krzemieńca
Nawet w szpitalnej sali
nawet ze sparaliżowaną twarzą
chciał rydwanem pędzić po słońce
Słońce było mu Bogiem
Słowo było mu Bogiem
On – ten z „bezimiennych chłopów”
tak jak był
tak pozostał Przybosiem
Został
producentem piękna
Ciągle tworzył sny
o potędze marzeń
o potędze litery słowa wersu
o potędze rozmowy i dialogu
o potędze malarskich powidoków
Katedry jego słów
pulsują bielą i tajemnicą
Rzeszów, 27. 01.2021 r.
